Çocuğum 3 yaşında ama hala konuşmuyor. Konuşmasını ne kadar beklemeliyim?
Tipik gelişim gösteren 3-4 yaşındaki bir çocuk, renk, şekil gibi kavramları anlamaya başlar. Kim, ne, nerede sorularına cevap verebilir. Saç-taç gibi kafiyeli sözcükler söyleyebilir. Ben, sen, biz, bana gibi zamirleri kullanabilir. Çoğu insan söylediklerini anlayabilir. Nasıl ve ne zaman sorularını sorabilir. 3-4 sözcüklü cümleler kurabilir. Gün içinde neler yaptığını anlatabilir. Anlatırken art arda 3-4 cümle kurabilir.
Eğer çocuğunuz bunları yapmıyorsa bir dil ve konuşma terapistinden yardım alabilirsiniz.
Çocuğumun konuşmasının gecikip gecikmediğini nasıl anlarım?
Çocuklar 1 yaşından önce dilin iletişim amaçlı kullanıldığını sezerler, hatta sözel olarak da kullanmaya başlayabilirler. Dikkat çekmek için sesler ve jestler kullanırlar. Hoşça kal demek için el sallayabilir, kucağa alınmak için kollarını yukarı kaldırabilir, reddetmek için kafasını sallayabilirler. Bir yaşında ise 1-2 tane anlamlı sözcükleri vardır artık.
1 -2 yaş aralığında kelime dağarcıkları genişlemeye başlar. Resimli bir kitapta gördüklerini adlandırabilirler. Kim, ne, nerede sorularını sorabilirler. 2 kelimeli cümleler kurabilirler (baba gitti gibi).
2-3 yaş aralığında neredeyse her şeyin adını bilirler. Odada olmayan kişiler ya da eşyalar ile ilgili konuşabilirler. Yer yön zamirlerini kullanabilirler. 2-3 kelimeli cümleler kurabilirler. Yakın çevresi konuştuklarını anlar.
3-4 yaş aralığında renk, şekil gibi kavramları anlamaya başlar. Kim, ne, nerede sorularına cevap verebilir. Saç-taç gibi kafiyeli sözcükler söyleyebilir. Ben, sen, biz, bana gibi zamirleri kullanabilir. Çoğu insan söylediklerini anlayabilir. Nasıl ve ne zaman sorularını sorabilir. 3-4 sözcüklü cümleler kurabilir. Gün içinde neler yaptığını anlatabilir. Anlatırken art arda 3-4 cümle kurabilir.
4-5 yaş aralığında konuşma seslerini doğru çıkartabilir. Harfleri, sayıları tanıyıp söyleyebilir. Birden fazla eylemi aynı cümlede kullanabilir. Kısa bir hikâye anlatabilir. Sohbet sürdürebilir. Farklı kişilerle ve farklı yerlerde konuşurken konuşmalarını ayarlayabilirler (çocuklarla daha kısa cümlelerle konuşmak, dışarıda daha yüksek ses kullanmak gibi).
Eğer çocuğunuzun bu gelişim basamaklarında biraz geriden geldiğini düşünüyorsanız bir dil ve konuşma terapistinden destek alabilirsiniz.
Konuşma geriliği için ne yapmalıyım?
Çocuğunuzun yaşıtlarından biraz daha az konuştuğunu düşünüyorsanız, yaşıtlarıyla zaman geçirebileceği fırsatlar yaratabilirsiniz. Çoğu aile çocuğu konuşmadığı için onu kreşe yollamaktan çekinir ancak kreşte akranlarıyla birlikte olmak çocuğun dil gelişimini destekler. Ekrandan ailecek uzak durup birlikte çocuğunuzun yapmaktan hoşlandığı bir etkinlik yapabilirsiniz. Kek yapmak, resim yapmak, kitap okumak, çeşitli oyunlar oynamak gibi. Çocuğunuzla konuşurken kısa cümleler kurabilirsiniz, bu onun daha iyi anlamasını sağlar.
Yavaş konuşma tekniği nedir? Ne işe yarar?
Yavaş konuşma, akıcılık bozukluklarında kullanılan bir tekniktir. Kişinin yavaş konuşması, konuşurken daha az takılmasını ve konuşmasının daha anlaşılır olmasını sağlar.
Geç konuşma tedavisi var mıdır? Varsa nasıl yapılır?
Konuşması yaşıtlarına göre geç kalmış çocukların katılacakları oyun grupları, gidecekleri kreşte akranlarıyla birlikte zaman geçirmeleri, özel eğitim desteği almaları, ya da birebir terapiye başlamaları dil gelişimlerini destekleyecektir. Ancak, çocuklar için izlenecek en iyi yolun ne olacağına bir dil ve konuşma terapistiyle birlikte karar vermek sağlıklı olacaktır.
Nörolojik konuşma bozukluğu nedir? Tedavisi mümkün müdür?
Doğum öncesi, doğum sırası veya sonrasında ortaya çıkan beyin hasarına bağlı olarak dil ya da konuşma bozukluğu yaşanabilir. Var olan ve ya sonradan yaşanan beyin hasarı çocukluk döneminde dilin edinilememesine ya da harflerin doğru üretilememesine, daha ileriki yaşlarda yaşanan beyin hasarı ise var olan dil ve konuşma becerilerinin kaybolmasına neden olabilir. Hasarın büyüklüğü, üzerinden geçen zaman, erken müdahale kriterleri de önemli olmakla birlikte bireyler, dil ve konuşma terapisinden fayda sağlayabilirler.
Hızlı konuşma sorununu nasıl aşabilirim?
Hızlı konuşma da tıpkı kekemelik gibi akıcılık bozukluğudur, Dil ve Konuşma Terapistlerinin çalışma alanındadır. Size en yakın bir Dil ve Konuşma Terapistinden destek almanızı tavsiye ederiz.
Afazi nedir? Dil terapistinin rolü nedir?
Beyin hasarına bağlı olarak dil ve konuşma becerilerinin kısmen ya da tamamen kaybolmasıdır. Tanısı, doktorlar tarafından klinik muayene, nöropsikoloik testler ve görüntüleme yöntemleriyle gerçekleştirilir. Afazi tanısı almış hastaların bir Dil ve Konuşma Terapisti tarafından değerlendirilip kişiye özel terapi programı hazırlanması ve terapi sürecine katılması afazi ile kaybedilen ya da gerileyen dil becerilerinin geri kazanımı açısından önemlidir.
Çocuğumun konuşması için ne yapmalıyım?
Erken dönemde:
Çocuğunuzla birlikte onun hoşlandığı oyunlar oynayabilir ya da resimli bir kitaba bakabilirsiniz. Çocuğunuzun o anda ilgilendiği şeyle ilgili konuşabilirsiniz. Konuşmalarınız kısa açık ve basit olmalıdır. Bunları yaparken onunla göz teması kurmanız önemlidir. Eğer çocuğunuzun dil ve konuşama gelişiminde yaşıtlarına göre gerilik varsa bir Dil ve Konuşma Terapistine başvurmakta gecikmemenizi tavsiye ederiz.
Dil gelişimi geriliği için neler yapılabilir?
Öncelikle dil gelişim geriliğinin nedenini araştırarak işe başlanabilir. Geriliğin arkasında, nörolojik, psikolojik, işitme kaybı, uyaran yoksunluğu gibi nedenler olabilir. Ebeveyn ve akranlarla birlikte oyun oynamak, oyun gruplarına katılmak, bir kreşe devam etmek ve bireysel yardım almak yapılabilecekler arasındadır. Sizin çocuğunuz için hangisinin uygun olduğuna bir dil ve konuşma terapisti ile birlikte karar verebilirsiniz.
Ses kısıklığı sorunu çözülür mü?
Eğer ses kısıklığı probleminiz varsa öncelikle bir KBB hekimine başvurmanız gerekmektedir. Çünkü ses kısıklığı problemi çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Bunlardan bazıları terapiyle bazıları ise ilaç tedavisi ya da cerrahi operasyonlarla düzelebilmektedir.
Hızlı konuşma neden olur?
Hızlı konuşma da kekemelik gibi bir akıcılık bozukluğudur. Genetik, çevre ve bireysel özellikler etkili olmakla birlikte nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Kekemelik neden olur?
Yapılan araştırmalar sonunda kekemeliğe neden olan tek bir faktör henüz tespit edilememiştir. Genetik faktörler, çevre ve bireysel özelliklerin bir derecede etkili olduğu bilinmektedir.
Yetişkinlerde artikülasyon bozukluğu düzelir mi?
Artikülasyon bozukluğu yapısal bir sorundan kaynaklanmıyorsa düzelebilir. Yetişkinleri en çok tedirgin eden şey, yeni edindikleri sesin çevre tarafından fark edilip bununla ilgili yorum yapılması olabilmektedir. Alışkanlıkları değiştirmek zaman alsa da her yaşta artikülasyon terapisi yapılabilmektedir.
Ses teli felci nedir? Çözümü var mıdır?
Vücudumuzda gırtlağımıza konumlanmış solunum yolumuzu korumak ve ses oluşumunu sağlamakla görevli iki tane ses telimiz (vokal fold) vardır. Ses tellerimize sinirsel iletimi sağlayan sinir yapılarının cerrahi sırasında, tümörlere bağlı olarak ya da başka nedenlerle hasarlanması sonucunda ses tellerimizin hareket kabiliyetinde sınırlılıklar görülür. Bu problem ses tellerimizin yalnızca birinde görülebileceği gibi her ikisinde de görülebilir.
Ses tellerinin hareketindeki kısıtlılık solunum, fonasyon (ses üretimi) ve yutma sırasında aspirasyon (soluk borusuna kaçma) problemlerine yol açmaktadır. Böyle bir probleminiz varsa KBB hekimi tarafından değerlendirilerek terapi ve cerrahi seçenekleri açısından tedavi süreci planlanmalıdır.
Ses teli felci geçici ya da kalıcı olabilir. Kalıcı ise telafi edici ve güçlendirici egzersizler yapılarak ses kalitesi artırılabilir.
Felç sonrası konuşma problemini nasıl aşabilirim?
Felç sonrasında bireyler konuşma merkezinin hasar almasına bağlı olarak dil ve konuşma becerilerini kaybedebilirler. Felç sonrası yaşanan sorun (kelimeleri hatırlamak mı, doğru kelimeyi seçememek mi yoksa bunları yapabilirken, dil, dudak, çene gibi konuşma organlarını hareket ettirememek mi, yoksa her ikisi birlikte mi) tespit edildikten sonra terapistiniz size uygun yöntemi belirleyerek konuşmanıza yardımcı olacaktır. Erken müdahale başarı oranını artıracaktır.
Çocuğu kekeleyen ailelere ne yapmaları önerilir?
Çocuğu kekeleyen aileler genellikle çocukları konuşurken çocuklarına yavaşlamalarını ve heyecanlanmamalarını tavsiye ederler. Tavsiye yerine, kendi konuşmalarını yavaşlatmaları, sıkça duraklayarak konuşmaları, çocuğa konuşması için yeterince zaman tanımaları, onları günlük işlerinde ve konuşmalarında acele ettirmemeleri önerilerimizden bazılarıdır.
Kekemelikte çözüm yolları nelerdir?
En sık kullanılan yöntemler, duyarsızlaştırma, akıcılığın şekillendirilmesi ve Lidcombe’dur. Uzmanınız yetkin olduğu yöntemi kullanarak akıcılık probleminize yardımcı olacaktır.